Gebelik ve B12 Vitamini

B12 vitamini diğer adı ile Siyanokobalamin vücudumuzdaki hücrelerin hem çoğalması hem de fonksiyonlarının yerine getirilmesi için zorunlu ihtiyaç olan vitaminlerdendir. Son zamanlarda ‘’bende unutkanlık başladı, B12 vitaminim mi düşük acaba’’ diye başlayan sorular, B12 vitaminini en popüler vitaminlerden birisi haline getirmiştir. Konu unutkanlık ve hafıza zayıflığı ile popüler olurken, gebelerden aile hekimlerine kadar herkes kanda vitamin B12 ölçülmesi ve bu vitaminin takviyesine meyil eder olmuşlardır. Gerçekte durum nedir? Ne olmalıdır? Tüm bunlar bir anda hem aile hekimlerinin hem kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarının hem de perinatoloji uzmanlarının gündemi haline gelmiştir ve bu yazı yol gösterici, bilgi sağlayıcı olması amacıyla kaleme alınmıştır.

B12 vitamini hem gebenin metabolik aktiviteleri için gereklidir hem de fetüsün hızlı hücre bölünmesi ve metabolik aktiviteleri için gereklidir. O nedenle hem sağlıklı gebelik hem de fetüsün sağlıklı oluşması ve büyümesi için zorunlu vitaminlerden birisidir. Anne kanından plasentaya geçerek orada yüksek konsantrasyonlar ulaşmakta ve bu sayede bebeğe rahatlıkla geçebilmektedir. B12 vitamini diğer adıyla siyanokobalamin hayvanların bağırsaklarındaki bakteriler tarafından üretilen ve hayvansal gıdalar ile de bizim vücudumuza doğal yollardan alınan bir vitamindir. Doğada bitkisel gıdalarda bulunmadığından hiç hayvansal gıda almayanlarda eksikliğinin görülebileceği beklenir.

Dolayısıyla katı vegan ya da vejetaryen diyet ile beslenenlerde B12 eksikliği görülecektir. Ağız yoluyla alınan besinlerdeki B12 vitamini midede yerleşmiş olan özel hücrelerden salınan özel bir madde aracılığıyla ince bağırsaktan emildiği için obezite cerrahisi geçirmiş ve bu hücrelerin bulunduğu kısım ameliyat ile çıkarılmış ise yine vitamin B12 emilimi engelleneceği için gıdalarla alınmış olsa emilemeyeceğinden eksiklik görülecektir. Yukarıda sayılan durumlar haricinde normal beslenen bireylerde ve gebelerde B12 vitamini eksikliği beklenmemektedir.

Gebe Kalmadan Önce Kanda B12 Vitamini Değerini Ölçtürmem Gerekir Mi?

Gebe kalmadan önce yukarıda belirtilen risk grubunda değilseniz kanda B12 vitamini düzeyi ölçtürmek gerekmeyecektir. Eğer bu risklerden birisi sizde mevcut ise B12 vitamini eksikliği açısından değerlendirmek gerekecektir. Vegan ya da vejetaryen diyet uygulayanlar, obezite cerrahisi nedeniyle midenin vitamin B12 emilimi gerçekleşen bölgenin çıkartıldığı hastalar, emilime yardımcı olan faktörlerin çalışamadığı hastalar B12 vitamini eksikliği açısından araştırılmalı ve eksiklik tespit edilirse altta yatan soruna uygun şekilde tedavi edilmelidirler. Bunun haricinde sağlıklı beslenen (yeteri kadar hayvansal gıdalar da dahil beslenen) bireylerin B12 eksikliği açısından endişe duymalarına gerek yoktur.

Gebelikte Kanda B12 Vitamin Düzeyi Araştırılmalı Mıdır?

Gebe kalmadan önce geçerli olan önerilerin hepsi gebelikte de geçerli olacaktır ve risk grubunda olmayan sağlıklı gebelerin B12 vitamini düzeyine baktırmalarına ihtiyaç olmayacaktır. Ancak risk gruplarında yönetim şekli değişmekte ve etkin bir B12 vitamini takviyesi ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. B12 vitamini kanda birkaç formda bulunduğundan ölçüm yapılırken toplam düzey mi bakılmakta yoksa ayrı ayrı formlar mı bakılmakta o da önem arz edecektir. Dolayısıyla B12 vitamini eksikliği açısından riskli grupta olanlar için hem gebe kalmadan önce hem de gebelikte ölçüm gerekli görünmektedir. Diğer yandan risk faktörü taşımayan sağlıklı beslenen ve sağlıklı bireylerde kanda rutin ölçüm yapmak için yeterli veri mevcut değildir.

Gebelikte B12 Vitamini Eksikliği Ne kadar Sıklıkta Görülür?

B12 vitamin eksikliği çalışmaların yapıldığı nüfusun özellikleri ve beslenme alışkanlıkları ile ilişkili olarak değişecektir. Vegan ya da vejetaryen diyet ile beslenen ve takviye almayanların çoğunda eksiklik çıkması beklenirken, sağlıklı beslenen ve önceden mide barsak cerrahisi geçirmemiş bireylerde nadiren görünecektir. Midede yapılan ve B12 vitaminin emilimi için gerekli olan faktör (intrinsik faktör)’ün yapımı ve fonksiyonu bazı durumlarda etkilenebileceğinden, bu hususun da dikkate alınması yararlı olacaktır. Genel ortalama olarak gebelerin yaklaşık yüzde beşinde B12 vitamini eksikliği olduğu tahmin edilmektedir. Şanlıurfa ilimizde 180 kişilik bir gebe grubunda yapılan çalışmada bebeklerin yüzde 20’sinden fazlasında B12 vitamini eksikliği olduğu tespit edilmiştir. Aynı gebe grubunda Folik asit ve Demir eksikliğinin de yaygın görülmesi ve göreceli olarak olgu sayısının az olması genel sonuç çıkartmak için kısıtlayıcı olsa da beslenme ya da beslenememe (hayvansal gıda tüketememe) durumuna göre sıklığın artabileceği aşikardır.

Gebelikte B12 Vitamini Takviyesi Gerekli Midir?

Sağlıklı olan ve sağlıklı beslenen gebelerde B12 vitamini genellikle beklenmemektedir ve gebelikte rutin olarak B12 vitamini takviyesi önerecek kadar bilimsel kanıt mevcut değildir. Yukarıda da anlatıldığı gibi hayvansal gıdalar tüketmeyen vejetaryenler bu açıdan dikkatlice incelenmeli ve takviye yapılmalıdır. Ayrıca obezite cerrahisi geçiren gebelerde B12 vitamini emilimini etkileyecek bir cerrahi ya da şüphesi varsa o zaman ağızdan değil kas içi ya da ağız içi mukozasından emilecek preparatlar tercih edilerek takviye düşünülmelidir. Gebelikte vitamin B12 takviyesi oldukça kolay ve zahmetsiz olarak gerçekleştirilebilmektedir.

Önceki yazımıza https://selahattinkumru.com/teratom-nedir/ linkinden ulaşabilirsiniz.