7 Başlıkta Yumurtalık Kisti Nedir?

Yumurtalık Kisti Yumurtalıkta (over) içerisinde içinde sıvı ve bazen de başka materyaller bulunduran tümoral yapılardır. Genel ifade olarak etrafında bir kapsülü olan ve içerisinde sıvı bulunduran vücudumuzdaki kitlelerin tamamına kist denmektedir. Yumurtalıklar, rahimin (uterus) her iki kösesinden rahime tutunan, diğer taraftan da karın alt kısmının yan duvarına, içerisinden geçen damar ile birlikte tutunan kadınlık organlarıdır.

Yumurtalıklar ergenlik çağının başında faaliyete geçerek hormon salgılama ve yumurta oluşturma görevini yaparlar. Menopoza girdikten sonra yumurtlama görevleri biter. Yumurtalıklarda kistler henüz anne karnındaki dönemden hayatın sonuna kadar herhangi bir dönemde görülebilirler. Ancak en çok görüldükleri dönem doğurganlık çağıdır yani ergenlik ile menopoz arasındaki dönemdir. Yumurtalık Kisti hakkında detaylar;

Yumurtalık Kisti Çeşitleri Nelerdir?

Yumurtalık kistleri farklı kriterler baz alınarak çok farklı şekillerde sınıflandırılabilirler. Örneğin hayatın evresi ile sınıflandırmak istersen doğum öncesi, ergenlik öncesi ya da menopoz sonrası gibi sınıflandırma yapılabilir. Eğer kistleri oluşma mekanizmalarına göre sınıflamak istersek fonksiyonel (yani hormonlarla ilişkili) ya da neoplastik (yani kendi kendine ortaya çıkan ve büyüyen) kistler olarak sınıflandırılabilir.

Fonksiyonel kistler genellikle takip ile küçülüp kaybolurlarken neoplastik olan kistlerin kendiliğinden küçülmesi beklenmez. Neoplastik kistler de kendi içerisinde yine ayrı sınıflara ayrılabilirler: İyi huylu olanlar, içerisinde kötü (malign) hücre bulundurup uzak organlara yayılım göstermeyenler (borderline) ve içerisinde kötü (malign) hücre bulunduran ve uzak organlara da yayılabilenler. Yumurtalık kistleri ayrıca kistin köken aldığı yumurtalık alanına göre de sınıflandırılabilir ki bu sınıflama daha çok hekimlerin hastaları tedavi ederken esas aldıkları sınıflandırmadır.

Yumurtalık Kisti Çeşitleri

Yumurtalık Kistleri Belirtileri ve Yol Açabileceği Sorunlar Nelerdir?

Yumurtalık Kistleri belirtileri olmadan uzun zaman büyümeye devam ederler ve hiçbir bulgu vermezler. Yumurtalıklar karın içi organlar olduğundan ve karın içi rahat bir ortam olduğundan yumurtalık kistleri şikayete neden olduklarında genellikle büyük boyutlara ulaşmış olurlar. Büyüyen kistler karın içerisinde dolgunluk, bası ve kitle hissi, bazen hormon salgılayan kistler salgıladıkları hormona göre şikayetler (örneğin androjen salgılayan tümörler kadında tüylenme vb şikayetlere neden olabilirler) ortaya çıkar.

Büyüyen kistler bazen yumurtalığın normal pozisyonunun değişmesine ve kendi etrafında dönmesine (torsiyon) neden olabilirler. Yumurtalık torsiyonu olması durumunda hasta o bölgede ağrı hisseder. Bu ağrı genellikle hiç geçmeyen ve beraberinde bulantı ya da kusma da olabilen bir ağrıdır. Torsiyone olmuş yumurtalığın kanlanması bozulup yumurtalık kaybedilebileceğinden acil müdahale gerektiren bir durumdur.

Kistler Nadir de Olsa Patlayabilir

Yine büyüyen yumurtalık kistleri nadir de olsa patlayabilmektedirler (kist rüptürü). Kistin patlaması durumunda hasta o bölgede şiddetli ve bıçak saplanır gibi diye tarif edilen bir ağrı hisseder. Kistin patlamasından sonra eğer patlayan yani yırtılan kısımdan bir miktar kanama olacaktır. Kanama durmaz ise (ki bazı ağrı kesici ilaçlar kanama zamanının uzamasına ve pıhtılaşmanın zorlaşmasına neden olabilmektedirler.

Sebebi bilinmeyen ağrı durumlarında doktor önerisi olmadan içilmemelidir) o zaman da karın içerisine bolca kanama olacak, kan kaybeden hasta, halsizlik, baş dönmesi, kalp atım sayısında artış (çarpıntı) soğuk soğuk terleme, bayılma, düşme ve hatta çok tablosuna ve müdahale edilmezse ölüme kadar varan sorunlara neden olabilirler. Yumurtalık kistleri ileri boyutlara ulaşacak olurlarsa karında kitle ve şişlik, mideye bası nedeniyle erken doyma ve iştahsızlık, bağırsaklara ciddi bası varsa dışkı kıvamında değişiklik gibi hiç de kistlere özel olmayan (non spesifik) şikayetlere neden olabilirler.

Over Kisti ve Kanser

Yumurtalık kistlerinin bir kısmı içerisinde barındırdıkları malign (kötü huylu) hücreler nedeniyle sağlığımız için tehdit oluştururlar. Görünüşü kist şeklinde olan içerisinde malign hücre bulunduran over yani yumurtalık kistleri artık yumurtalık (over) kanseri adını alacaktır. Yumurtalıklarda görülen kistlerin kanser olma riskleri doğurganlık çağının hangi döneminde görüldükleri ya da yumurtalığı uyarıcı ilaç (tüp bebek ve aşılama öncesi ilaçlar) kullanıp kullanmadıklarına göre de değişmektedir. Yumurtalıkta görülen kistlerin (ister anne karnında, ister ergenlik öncesi, ister doğurganlık çağında isterse de menopozda tespit edildin) kanser olabilme ihtimali mevcut olduğundan dikkatli yönetilmeleri gerekmektedir.

Yumurtalık, tüp ile birlikte adnex olarak tanımlanır.

Yumurtalık Kanseri

Yumurtalık kanseri sıklığı dünyada yaklaşık 3/100.000 ile 15/100.000 arasında bildirilmiştir (GLOBOCAN 2008 (IARC). Yumurtalık kanseri için ölümcüllük risk ise yanı veride 2.7/100.00 ile 9.9/100.00 olarak rapor edilmiştir (GLOBOCAN 2008 (IARC). Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl 25. 000 kişinin yumurtalık kanseri tanısı aldığı ve yine bu ülkede her yıl yaklaşık 14.000 insanın yumurtalık kanseri nedeniyle hayatını kaybettiği rapor edilmiştir.  Ülkemizde de over kanseri sıklığının yüz binde 6 civarında olduğu Sağlık Bakanlığı istatistiklerinde yer almaktadır (Türkiye Kanser İstatistikleri 2015/ Sağlık Bakanlığı).

Yumurtalık Kisti Nasıl Teşhis Edilir?

Yumurtalık kisti teşhisi günümüz teknolojisinden yararlanılarak ultrasonografi, manyetik rezonans (MR) ya da bilgisayarlı tomografi (BT) ile rahatça teşhis edilebilmektedir. Yumurtalık kistleri de çoğu zaman kadın hastalıkları ve doğum haricinde herhangi bir şikayetle hastaneye giden kadınlarda başka bölümler tarafından istenilen ultrasonografi, MR ya da BT ile tesadüfen teşhis edilmektedir. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanına kiste bağlı ya da kistten bağımsız herhangi bir şikayetle başvuran kişide bakılan ultrasonografi ile yine neredeyse yüzde yüze yakın doğrulukla teşhis konulabilmektedir. Yumurtalık kisti ultrasonografi ile tanındıktan sonra yapılacak MR ya da MT gibi görüntüleme tekniklerinin ultrasonografinin üzerine ekleyebileceği yararlar kısıtlıdır.

Kendi takip ettiğimiz yumurtalık kisti ultrasonografik görünümü

Yumurtalık Kisti Tedavisi

Yumurtalık Kisti Tedavisi tamamen yumurtalık kistinin doğası (fonksiyonel, iyi huylu, kötü huylu vb) ve hastanın özellikleri ile (anne karnında, ergenlik öncesi, doğurganlık çağı ya da menopozda olması), çocuk isteğinin olup olmaması ile ilgilidir.  Yumurtalık kistlerinin tedavisine başlamadan önce bu kistlerin iyi huylu ya da kötü huylu olup olmadıkları belirlenmeye çalışılır. Tümör belirteçleri dediğimiz tetkikler, kistin genel görünüşü (büyüklüğü, içerisinde bölmeler ya da duvarında faklı doku alanları (papiller çıkıntılar) olup olmadığı bu amaçla yaygın kullanılan parametrelerdir.

Kistin tek ya da çift taraflı olup olmadığı, beraberinde hastanın karnında sıvı birikmesi (asit) olup olmadığı ve renkli doppler incelemeleri hep birlikte değerlendirilerek planlama yapılmaktadır. Değerlendirmeye göre fonksiyonel ya da basit kist izlenimindeki kistler dikkatli takip edilebilir. Diğer kistlerin (neoplastik olduğu düşünülen) ise çıkartılarak patolojik incelemeye gönderilmesi uygun olacaktır.

Yumurtalık Kisti Ameliyatı

Yumurtalık kistleri için ameliyat kararı verildi ise ameliyat hastanın ve kistin özelliklerine göre planlanacaktır. Kötü huylu olma ihtimali düşük olan neoplastik yumurtalık kistleri laparaskopik (kapalı cerrahi) yöntemle, yumurtalık korunarak sadece kist çıkartılarak opere edilebilir. Kistin çıkartılması için gereken ameliyat laparaskopik cerrahi yerine karın boşluğu açılarak da yapılabilir.

Kapalı yani laparaskopik ameliyat hasta için daha konforlu ve günlük hayata dönüş daha hızlı iken açık ameliyatlarda günlük hayata dönüş daha uzun zaman almaktadır. Operasyon öncesinde kötü huylu yani yumurtalık kanseri olma ihtimali yüksek olan hastaların ameliyatları ise daha ağır ameliyatlar olup genellikle yumurtalıktaki kisttin çıkartılmasından daha radikal cerrahiye ihtiyaç duyacaklardır.

Laparaskopik cerrahi ile çıkarttığımız bir çikolata kisti (endometriyoma) hastasında kistin çıkartılması, endometriozis odaklarının tahrip edilmesi ve tüplerdeki açıklığın kontrol edilmesini içermekte.

Konu ile ilgili yayımlanmış makalelerimiz:

Addition of parity to the risk of malignancy index score in evaluating adnexal masses.

Yavuzcan A, Çağlar M, Özgü E, Üstün Y, Dilbaz S, Ozdemir I, Güngör T, Kumru S.Taiwan J Obstet Gynecol. 2014 Dec;53(4):518-22. doi: 10.1016/j.tjog.2014.08.003.