İleri Yaş Gebelikleri: İleri Yaş Gebeliği Ne Demektir?

İleri yaş gebelikleri genel olarak 35 yaş üzeri gebelikleri tanımlamak için kullanılmaktadır. Günümüzde bayanların eğitim kariyer ve iş aktiviteleri nedeni ile evliliklerini ve /veya gebeliklerini daha ileri yaşlara doğru ertelediği gözlenmektedir. O nedenle ileri yaş gebeliği tanımı için 40 yaş ve üzeri gebeliklerin dahil edilmesini öneren görüşler de mevcuttur.

İleri Yaş Gebelikleri Riskli Gebelik Midir Taşıdığı Riskler Nelerdir?

İleri yaş gebelikleri riskli gebelikler kategorisinde değerlendirilmektedir. Preeklampsi ve gebeliğin hipertansif hastalıkları bunlardan birisidir. Klasik olarak preeklampsi kan basıncı artışı ile birlikte gebenin vücudundaki bütün damarların iç tabakasında hasara neden olan bu nedenle de hem annenin hem de bebeğin sağlığını tehdit eden bir durumdur. Bir diğer artmış risk gebelikte diyabet ya da gebelikten önce mevcut olan diyabettir. Gebelik ve diyabet de bebeklerde sakatlık ve ölüm risklerinin artışı ile birliktedir. Bir diğer artmış risk kromozomal bozukluklardır. Örneğin anne yaşı arttıkça bazı trizomilerin riskinin arttığı bilinmektedir. Bunun nedeni muhtemelen sağlıklı yumurtaların doğurganlık çağının iyi dönemlerinde seçildiği, ileri yaşa ise daha kötü yumurtaların kaldığı şeklinde değerlendirilmektedir. Bunların dışında ileri yaş gebeliklerinde daha çok doğum indüksiyonu ve sezaryen, daha çok annenin ölümün kenarından dönme, daha çok anne ölümü ve daha çok erken doğum riskleri ile birlikte olduğuna dair veriler mevcuttur. Bu nedenle bu bakımlardan ileri yaş gebeliklerde dikkatli olmak yerinde olacaktır.

İleri Yaş Gebeliklerde Bebekler İçin Risk Taşır Mı?

İleri yaş gebeliklerin bebekleri de hem anne karnında iken hem de doğum sonrası, 20-34 yaş gebelerin bebeklerine göre bazı sorunlar bakımından artmış riske sahiptirler. İleri yaş gebeliklerinde gebelik zehirlenmesi (preeklampsi) daha sık görüldüğünden buna bağlı olarak anne karnında gelişme geriliği, erken doğum, düşük doğum ağırlığı, prematüriteye bağlı akciğer ve beyin sorunları, sakatlık ve ölüm riskleri artmıştır. Yine gebelik ve diyabet daha sık görüleceğinden ve eğer iyi yönetilemez ise daha çok doğumsal anomaliler, daha çok erken doğum, daha çok doğum travması, daha çok annenin genital kanalında yırtıklar, daha çok sakatlıklar ve artmış perinatal ölüm riskleri taşımaktadır. Artmış anne yaşı kromozomal sorun riskini artırdığından kromozom bozuklukları olan bebekler daha sık görülecektir. Bu durum da yine daha çok anomali, daha çok sakatlık ve ölüm riski olarak karşımıza çıkmaktadır. İleri yaş gebelikleri bir taraftan da yaşıtlarına göre daha kilolu bebek olma ihtimalini de arttırmaktadır. Tüm bunlar ise artmış yenidoğan yoğun bakım ünitesi ihtiyacı ve bu ünitede kalınan sürenin de artışı ile birliktedir.

İleri Yaş Gebelikleri Nasıl Değerlendirilmelidir?

İleri yaşta gebe kalmayı planlayan hanımların esas olarak gebe kalmadan önce Kadın Hastalıkları ve Doğum ya da mümkünse Perinatoloji Uzmanına giderek gebelik öncesi kontrol yaptırmaları yerinde olacaktır. Bu kontrol sırasında gebe kalmayı planlayan kişide hipertansiyon, diyabet, romatizmal hastalıklar, diğer endokrin ve metabolik hastalıkları sorgulanır. Hipertansiyon varsa ve ilaç kullanmakta ise ilaçları gebelikte güvenli olan yani bebeğe zararı olmayan ilaçlarla değiştirilir, kan basıncı regüle edilir. Benzer şekilde gebelik öncesinde diyabet varsa, kan şekeri regülasyonu sağlanır. İnsülinin gebelikte güvenliğinden emin olunduğundan, ağızdan alınan antidiyabetik ilaçların yerine insüline geçilebilir. Gebelik öncesinde son üç aylık döneme ait bilgi veren hemoglobin A1C ne kadar yüksek ise gebelikte bazı sorunların olma ihtimali o kadar yükselmektedir ve hemoglobin A1C normal ise bu durum düzelmektedir. Yine örneğin epilepsi ilaçları varsa tekli ilaca düşmek, ilaçları kesmek ya da göreceli olarak gebelikte daha az riskli olduğu düşünülen ilaçlara değiştirilebilir. Ayrıca bazı alışkanlık ve bağımlılıklar varsa bunlar düzeltildikten sonra gebe kalmaları sağlanabilir.

İleri Yaş Gebelerin Gebelikleri Nasıl Takip Edilmelidir?

Gebe kalmadan önce muayene ve kontrol olmayan gebeler daha çok risk barındıracaklarından bunlar kan basıncı, endokrin hastalıklar, kronik hastalıklar (kalp, akciğer, böbrek vb) açısından ilk vizite detaylıca sorgulanmalı vegerekirsee uygun testler yaptırılmalıdır. Kromozom bozuklukları açısından artmış riske sahip olduklarından isteyen aileler için ve zamanlamasına uygun olarak anne kanında fetal DNA (Non İnvaziv Prenatal Test: NIPT), ikili test, üçlü test gibi testler yapılmalıdır. Artmış hipertansif hastalık, preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) riski açısından tansiyonu gebeliğin başında normal olan gebelerin özellikle gebeliğin ikinci yarısında kan basınçları ölçülerek ve idrar testleri yaptırılarak daha dikkatli takip edilmeleri yerinde olacaktır. Gebelik Diyabeti riskleri artmış olduğundan yine gebe kalmadan önce muayene ve kontrol yaptırmamış olanlarda Gebelik ve Diyabet ile ilgili tarama ve tanı testleri, gebelerin taşıdığı ilave riskler de göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. İleri yaş gebelerin bebeklerinde akranlarına göre küçük (SGA: small for gestational age) ve akranlarına göre büyük (LGA: large for gestational age) riskleri artmış olacağından fetusun büyümesinin dikkatlice takip edilmesi gerekecektir.

İleri Yaş Gebelerin Gebelikleri Nasıl Doğurtulmalıdır?

İleri yaş gebeleri için normal gebelerde önerilen doğum şekli olduğu gibi geçerlidir. Yani normal doğuma engel bir durum yoksa normal vajinal doğum şansı verilmelidir. Vajinal doğum kararı alınan gebelerin doğumhanede dikkatli takip edilmeleri ve doğum eyleminin ilerlemesinde herhangi bir sorun olursa zamanında müdahale edilmelidir. Buna rağmen vajinal doğum eylemi olması gerektiği gibi ilerlemiyorsa o zaman sezaryen ile doğum düşünülmelidir. Aynı durum doğum sırasında bebeğin iyiliğinin (kalp atımları vb) değerlendirilmesi için de geçerlidir ve bebeğin sıkıntıda (fetal distress) olduğu durumlarda sezaryen ile doğum düşünülmelidir. İleri yaş gebelikleri yukarıda sayılan hastalıkları ve bunlara bağlı yenidoğan bebekleri bekleyen artmış riskler nedeniyle doğumun, yenidoğan hekimi ve donanımı olan teşekküllü bir hastanede yaptırılması uygun olacaktır. Ayrıca normal doğuma bırakılan gebeler için sezaryen kararı verilmesi halinde hızlıca sezaryene alınabilecek ameliyathane ve anestezi donanımının da olması gerekecektir. İleri Yaş gebelikler yukarıda da anlatıldığı gibi pek çok sorunlar bakımından artmış risklere sahip olmakla birlikte, gebelik öncesi kontroller, gebelikte bilimsel, dikkatli ve kapsamlı yönetim ile sağlıklı bebeklere sahip olma şansına sahiptirler. Sadece yaş, gebe kalmayı engelleyici bir faktör olarak değerlendirilmemelidir.

Kaynaklar:
Advanced Maternal Age: Adverse Outcomes of Pregnancy, A Meta-Analysis.
Pinheiro RL, Areia AL, Mota Pinto A, Donato H.Acta Med Port. 2019 Mar 29;32(3):219-226.

Risk of Adverse Pregnancy Outcomes at Advanced Maternal Age.
Frederiksen LE, Ernst A, Brix N, Braskhøj Lauridsen LL, Roos L, Ramlau-Hansen CH, Ekelund CK.Obstet Gynecol. 2018 Mar;131(3):457-463.